آقای محسن آشوری رئیس خانه فرهنگ ایران در بمبئی هندوستان در گفت و گو با سرویس بین‌الملل خبرگزاری حوزه به نکاتی درباره روابط هند و ایران و عملکرد خانه فرهنگ پرداخت.
حوزه: دو کشور ایران و هندوستان دارای سابقه ای طولانی هستند. این رابطه چه اهمیت و ویژگی هایی دارد؟
تاریخچه روابط فرهنگی دو کشور باتمدن مشرق زمین بسیار کهن و دیرینه است. مردم شبه قاره همواره دوستدار فرهنگ و هنر ایران بوده و هستند و همیشه آنرا ستوده اند. پیوندهای فرهنگی و سیاسی میان ایران و هند به دوران پیش از تاریخ باز می گردد. شواهد و آثار تاریخی بسیار پیوندهای صمیمانه میان دو قوم ایرانی و هندی را نشان می‌دهد. ایرانیان و هندیان هر دو از نژاد آریایی بودند که از نواحی جنوب سیبری مهاجرت کرده و در این دو سرزمین سکنی گزیدند. راجه‌های هند باستان در جنگ‌ها و منازعات فی مابین خود همواره به دنبال جلب حمایت وحکمیت فرمانروایان ایرانی بوده‌اند. داریوش پادشاه سلسله هخامنشی نیز سلطنت خود را تا نواحی سند توسعه داد. در کتیبه‌های هخامنشی از هند نام برده شده است و بر روی سنگ نوشته های کاخ تخت جمشید هدایای سفیران هند به مناسبت جشن نوروز حکاکی شده است.در دوره سلطنت ساسانی روابط فرهنگی دو کشور بیش از پیش توسعه وتحکیم یافت. پس از دوره ساسانی دین اسلام از طریق ایران به هند راه یافت و علما و عرفای زیادی از ایران به هند مهاجرت و در این کشور سکنی گزیدند.
هند در قرون میانه اسلامی یکی از مراکز مهم و بزرگ علوم اسلامی و مهد پرورش فرهنگ اسلامی و ایرانی بود و با شکل گیری حکومت‌های اسلامی در هند فرهنگ وتمدن ایرانی بیش از هر زمان دیگری در این سرزمین رواج یافت. ثمره این حضور فرهنگی در آثار تاریخی و هنری هند امروزه نیز به وضوح مشهود است.
زبان و ادبیات فارسی از آغاز تاسیس سلسله گورکانیان زبان رسمی و اداری هند گردید و تمامی اسناد و مکاتبات اداری و غیر اداری به این زبان صورت می گرفت. هند موطن دوم شعرا و ادبای زبان فارسی نیز بود و بر اثر تلاشهای این شعرا، ادبا و نویسندگان درحال حاضر بیش از یک میلیون نسخه خطی فارسی در کتابخانه‌های مختلف هند بر جای مانده است.
نخستین زمزمه های حضور رسمی ایران به عنوان فعال فرهنگی در بخش غرب و جنوب شبه قاره هند بامرکزیت بمبئی، به پیش از سال ۱۳۳۱ خورشیدی باز میگردد. در تاریخ هجدهم اسفندماه ۱۳۳۱ آقای محمدکامکار پارسی، دبیر اعزامی از سوی وزارت فرهنگ و هنر دولت وقت ایران به منظور برپایی مکانی با هدف آموزش زبان فارسی به ایرانیان مقیم بمبئی به ویژه زرتشتیان، پای به این شهر نهاد.
در اغلب بناهای تاریخی این کشور که امروزه جهانگردان بسیاری را جذب می کند، عناصر فراوانی از فرهنگ و تمدن ایران وجود دارد. عمق روابط فرهنگی تا آنجا است که به گفتۀ جواهر لعل نهرو: در تاریخ، هیچ دو ملتی اینگونه به هم نزدیک نبوده و از هم تأثیر نگرفته‌اند.
خانه فرهنگ در تاریخ ۲۲ آذر ماه ۱۳۳۱ شمسی فعالیت رسمی خود را در مراسم افتتاحیه ای با حضور آقای حکمت سفیر دولت وقت در دهلی نو و آقای محمد قوام سرکنسول ایران در بمبئی آغاز کرد و در حقیقت نخستین نمایندگی فرهنگی ایران در خارج از کشور شکل گرفت.
نخستین پیمان رسمی فرهنگی میان دو کشور به سال ۱۳۳۱ شمسی باز میگردد. این پیمان نامه فرهنگی در یک مقدمه و چهارده بند به دست علی اصغر حکمت سفیر ایران در هند و مولانا ابوالکلام آزاد وزیر فرهنگ هند در دهلی نو به امضا رسید. وانگهی، از همان آغاز تأسیس کم توجهی دولت(شاهنشاهی ) به خانه فرهنگ در بسیاری از مکاتبات سال ۱۳۳۱ به وضوح قابل مشاهده است.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) نیز در اوایل انقلاب از هند بازدید کرده اند و نظر بسیار مساعدی نسبت به هند دارند و هند را کشور دوست عنوان کرده اند. امروزه در هند نماینده مقام معظم رهبری جناب آقای مهدوی پور بسیار فعالانه مشغول کار و فعالیت هستند. شایان ذکر است که متاسفانه درج خبرهایی از برخی از خبرگزاری های معاند با جمهوری اسلامی ایران و سیاه نمایی آنها باعث گردیده که برخی از افراد تحت تاثیر آنها قرار گیرند.
عملکرد رایزنی فرهنگی ج.ا. ایران در بمبئی به ویژه در موارد دینی را بیان کنید؟
از زمان تاسیس تا کنون خانه فرهنگ ج.ا. ایران در بمبئی به عنوان اولین وابستگی فرهنگی ج.ا. ایران در جهان کارنامه درخشانی از خود به جای گذاشته است، که همه آحاد جامعه اعم از مسلمانان و غیر مسلمانان با حضور در خانه فرهنگ ج.ا. اسلامی ایران در بمبئی و ملاقات با مسئول خانه فرهنگ و مشارکت در برنامه های آن را مایه مباهات عنوان می کنند.
وابستگی فرهنگی ج.ا. ایران در بمبئی فعالیت های زیادی را سالانه انجام می دهد که بسیاری از افراد جامعه هدف در آن شرکت می کنند که مشروح آن در ذیل عنوان شده است:
۱. برگزاری سمینارهای مختلف فرهنگی و علمی در راستای شناخت پتاسیل های ج.ا. ایران: به عنوان قطب برتر علمی و فرهنگی در خاورمیانه و جهان. خانه فرهنگ ج.ا. ایران با موسسات آموزشی غرب و جنوب هند در ارتباط نزدیک است و سالانه علاوه بر برگزاری سمینارها، کنفرانس ها و نشست های تخصصی در بسیاری از کنفرانس ها به عنوان نماینده فرهنگی ایران شرکت می کند و ضمن تشریح توانمندی های والای ایران در زمینه های گوناگون از اقشار مختلف جامعه هدف به ویژه نسل جدید خواسته تا علاوه بر بازدید از ابنیه های تاریخی از دانشگاه ها، موزه های، موسسات آموزشی ایران نیز دیدار کنند و حتی اگر تمایل دارند، در ایران ادامه تحصیل خود را انجام دهند. برای مثال می توان به سمینارهای علمی سالگرد ارتحال حضرت امام (ره) ، سمینار علمی حج ، سمینار علمی غدیر و سمینار علمی روز قدس و موارد متعدد دیگر اشاره نمود
۲. برگزاری دوره های زبان و ادبیات فارسی در منطقه غرب و جنوب شبه قاره و حمایت ها و پشتیبانی های کامل از گسترش این زبان شیرین در جامعه هدف. وابستگی ج.ا. ایران از بدو تاسیس تا کنون کلاس های زبان و ادبیات فارسی را به صورت منظم برگزار کرده است؛ علاوه بر آن وابستگی فرهنگی ج.ا. ایران در بمبئی ضمن امضا تفاهم نامه های با موسسات آموزشی گوناگون در مناطق مختلف کلانشهر بمبئی و دیگر شهر ها به برگزاری کلاس های زبان و ادبیات فارسی اقدام نموده است. جالب است که بدانید که این نمایندگی در سالهای اخیر با همکاری مناسب سازمان جوانان زرتشتی مقیم بمبئی در بسیاری از مجتمع های پارسیان هند همچون کاما پارک، رستم باغ و غیره توانسته بسیاری از پارسیان بمبئی را علاقمند به فراگیری زبان و ادبیات فارسی کند. بنابراین پارسیان هند نیز از برنامه های خانه فرهنگ نه تنها استقبال می نمایند بلکه مشارکت فعالی نیز دارند .
۳. برگزاری جشنواره های مختلف فیلم، غذا، صنایع دستی، هفته فرهنگی ایران و غیره با هدف شناساندن فرهنگ ایران به جامعه هدف، بسیاری از مردم به ویژه نسل جوان که به دلایلی نمی توانند به کشورهای دیگر مسافرت کنند اما می توانند با حضور در جشنواره های مختلف به فرهنگ ایران آشنا شوند و سفر به ایران را در برنامه های خود قرار دهند.
۴. ترویج جهانگردی و تشویق جامعه هدف برای بازدید از کشور عزیزمان ایران، وابسته فرهنگی ج.ا. ایران در بسیاری از جشنواره ها با نمایش های کلیپ هایی از بناهای تاریخی و ویژگیهای جغرافیای ایران در جهت تشویق اقشار مختلف بهره گرفته است. افزون بر آن نمایندگی فرهنگی ج.ا. ایران در بمبئی خواستار شرکت در جشنواره های بین المللی جهانگردی و تروریستی هند است اما بدلایلی قادر به شرکت نمی باشد اما طی گزارش هایی خواستار شرکت های جهانگردی کشورمان در این نمایشگاه های تخصصی بوده است. علاوه بر آن در فضای مجازی متعلق به وابستگی فرهنگی نیز فعالیت های بسیار جالب در جهت شناساندن فرهنگ ایران انجام داده است، به عنوان مثال در صفحات فیس بوک، اینستاگرام و واتس آپ وغیره به صورت هفتگی در مورد مناطق مختلف ایران عکس ها و مطالبی به زبان های انگلیسی، هندی و اردو برای مطالعه علاقمندان گذاشته می شود. باید گفت که هند پس از کشورمان دومین کشور پر جمعیت شیعیان جهان را داراست و تا قبل از انتشار ویروس کرونا تمامی صندلی های پروازها به صورت کامل پر می شد و حتی بسیاری از افراد درخواست اضافه کردن پروازها را داده بودند و همچنین خواستار رقابتی شدن خطوط هواپیمایی برای پرواز به مناطق مختلف هند شده بودند که متاسفانه بعلت فقدان ناوگان هوایی گسترده در خطوط هواپیمایی این کار امکان پذیر نبود.
۵. استفاده از تمام ظرفیت خانه فرهنگ ج.ا. ایران در مقابله با هجمه سنگین اسلام هراسی و ایران هراسی وبا توجه به تبلیغات وسیع دشمنان ج.ا. ایران در جراید و رسانه ها دسته جمعی وابستگی ج.ا. ایران با استفاده از تمامی ظرفیت خود با رصد و پالایش اخبار به صورت قانونی در مقابله با این هجمه ها تلاشهای بسیاری نموده است. خانه فرهنگ ج.ا. ایران در فضای مجازی فعالیت های گسترده ای دارد و به صورت مستمر و منظم درباره کشورمان و واقعیت های آن به صورت صادقانه انعکاس می دهد.
۶. با توجه به گسترش و انتشار ویروس کرونا و همچنین اهمیت گسترده فضای مجازی، خانه فرهنگ ج.ا. ایران برنامه های متعدد و متنوعی را در فضای مجازی برگزار می کند که بسیاری از نزدیک آنها را دنبال می کنند و همچنین نظرهای خوبی نسبت به کشورمان و برنامه ها دارند.
۷. خانه فرهنگ ج.ا. ایران در بمبئی در راستای وظایف خود و برای اتحاد میان همه گروه های مسلمانان سالانه برنامه های را به حضور اندیشمندان از همه گروه ها همچون سمینار حج ، سمینار هفته وحدت و سمینار غدیر و غیره برگزار می کند. افزون بر آن ، کارشناسان فرهنگی خانه فرهنگ نیز با حضور در مساجد اهل سنت و شیعیان با همه مسلمانان و به ویژه امامان جماعت ارتباط پیدا کرده و به آنها قرآن مجید با ترجمه به زبان اردو به دو روایت شیعه و سنی که توسط «موسسه ترجمان وحی» اهدا نموده اند . ارتباط با گروههای مختلف مسلمانان اعم از شیعه و سنی از اهم برنامه های خانه فرهنگ می باشد . همچنین تعامل گسترده با حوزه های علمیه و روحانیت و اجرای برنامه های مشترک در برنامه های متعدد یکی دیگر از مهمترین فعالیت خانه فرهنگ می باشد .
وضعیت ارتباطات مسلمانان با هندو ها چگونه است؟
باید گفت که هند را یک کشور هفتاد و دو ملت می نامند و همه اقشار جامعه با اصل رعایت احترام متقابل با هم همزیستی کامل دارند و یک هارمونی بسیار زیبایی در هند مشاهده می گردد. در بسیاری از جاها دیده شده است که هندو ها به کمک مسلمانان آمده و همچنین مسلمانان به هندو ها کمک کرده اند. شایان ذکر است که در این میان هندو های تندرو که اغلب وابسته به احزاب سیاسی افراط گرا هستند با برانگیختن احساسات هندوها و ایجاد تنش و آشوب، خواستار بهره برداری سیاسی هستند. اما آنچه که در جامعه هند قابل مشاهده و محسوس است همدلی و همراهی مسلمانان و هندوها در کلیه مسائل اجتماعی می باشد. خانه فرهنگ ج.ا.ایران نیز از این شرایط استقبال نموده و مخاطبان خویش را مردم خونگرم و مهربان هند قرار داده است در بسیاری از برنامه ها هندوان با شور و شعف خاصی مشارکت می نمایند . انچه مسلم است برخی تلاش می کنند تا این شرایط حاکم برهند و همدلی مردم را برهم زنند که البته هرگز موفق نخواهند شد و باید گفت که آنها شناختی از جامعه هند ندارند.
